Britanya sömürgesinden kapitalist Çin’in “özel bölgesine”

Birleşik Krallık, Çin imparatorluğuna karşı 1839 ila 1842 senelerindeki ilk afyon savaşında Hong Kong’u işgal etmiştir. Nankin Antlaşması ile bu bölgeyi ele geçirmiştir.

Dünyadan kopuk olmak eski Çin’in devamı için gerekli bir şarttı. Bu kopukluk İngiltere tarafından şiddetli bir şekilde bozulduğundan, eski Çin’in dağılması kaçınılmazdı… İngiltere ihtilali Çin’e getirmişti. (Karl Marks, 14 haziran 1853)

Kore savaşının neticesi olan 1949 ihtilaline ve sermayeyle büyük toprak mülklerinin kamulaştırılmasına rağmen, emekçiler hiçbir zaman Çin’i yönetmemişlerdir. Ülkenin yönetimi Stalinci bürokrasinin elinde kalmıştır.

Hong Kong yarımadasının nüfusu 7,4 milyon kişidir. Eski bir İngiliz sömürgesi olan bu yarımada, 1997 senesinde Çin Halk Cumhuriyeti’ne geri verilmesinden çok daha önce sanayi, ticaret ve borsa açılarından bir megakent hâline gelmiştir. Çin devleti yarımadayı hiçbir sorun yaşamadan bünyesine katabilmiştir çünkü kendisi de 1989 senesinde gençliğin ayaklanmasını ezdikten ve SSCB’deki gibi bir dağılmaya mani olabilmek için tek partiyi koruyarak 1992 Çin hükumetinin kapitalizmi geri getirme kararının ardından kapitalist olmuştur. Hong Kong, Çin’de kapitalizmin Stalinci bürokrasi tarafından geri getirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bir taraftan varoluşu bile bu seçimde rol oynamıştır, diğer taraftan ise ayrı kalmış Singapur gibi kıtaya evvela “özel ekonomik bölgelere”, ardından da tüm Çin Halk Cumhuriyeti’nin “iş piyasasına” (sıklıkla Han diasporasının kapitalistleri tarafından) yapılan ecnebi yatırımlar için platform vazifesi görmüştür.

Devasa ölçülerde emtia üretimi ve iş gücünün bir emtiaya dönüşmesi kapitalizmin özellikleridir. Çin’deki üretimin maksadı ticarettir. Üreticiler günümüzde iş güçlerini satmakta ve işsizlikten çekinmektedirler. Millî baskı ve “tekellerin” varoluşu emperyalist bir devlete mahsustur. Günümüzün Çin’i iki büyük borsaya ev sahipliği (Şanghay ile Hong Kong) yapmaktadır ve yabancı ülkelere büyük miktarda yatırım yapmış beynelmilel boyutta birçok kapitalist firma barındırmaktadır. Çin Halk Cumhuriyeti zorla bazı halkları hudutları içinde tutmaktadır: Tibetliler, Uygurlar. Ordu ise askerî müdahale imkânlarını geliştirmektedir ve Afrika’da bir askeri üsse sahiptir. Dolayısıyla Çin Halk Cumhuriyeti baştan sona kapitalist ve emperyalisttir. 

Siyasî açıdan Hong Kong Çin’in geri kalanından net bir şekilde farklıdır çünkü halk, Büyük Britanya’nın geç tavizleri olan bazı demokratik haklara sahiptir, halbuki Şi Cinping rejimi tüm kıtada sertleşmektedir; ayrıca Hong Kong kıtadan gelen birçok mülteciyi barındırmaktadır ve buna 1966-1968 senelerinin eski “kızıl muhafızları” ile 1989 senesinin göstericileri de dahildir. Günümüzde Çin, 1997 anlaşmalarına dayanarak Hong Kong’da yaklaşık 6000 asker bulundurmaktadır.

2014 senesinin şemsiye ayaklanması

2014 senesinde, Hong Kong güçlü bir sosyal hareketle 74 gün boyunca sarsılmıştır. Ekseriyetini biber gazından korunmak için şemsiyeler bulunduran – ki şemsiye hareketi ismi buradan gelmektedir – üniversite ve lise öğrencilerinin oluşturduğu göstericiler, merkezi Pekin hükumetinin günümüzde pek de demokratik olmayan dolaylı seçimlerle seçilen Hong Kong yürütme liderinin belirlenmesine daha fazla karışma isteğine karşı çıkmışlardır.

Her hafta sonu mahallelerdeki gösteriler hem kitlesel hem de halka yakın idi, ve bu birçok emekçinin gençleri korumak ve seferberliğe katılmak için istekli olduğunu ispat ediyordu. Öğrenimini sürdüren gençlik ile Hong Kong proletaryasının birleşmesi hür seçimleri elde edebilirdi, ki bu valiye ve Çin devletine karşı bir zafer teşkil ederdi ve tüm Çin’de sosyalist ihtilale yolu açabilirdi.

Fakat Hong Kong’un üniversite öğrencileri federasyonu sözcüsü Aleks Çov emekçi sendikalarını genel greve çağırmayı reddetmiş ve bunun aksine valiye çağrıda bulunmuştur. İkinci sendika konfederasyonu (Hong Kong sendikaları konfederasyonu) bir dayanışma hareketine mecbur kalmış ve bu hareketi dünyadaki tüm sendikal bürokrasilerin güvenlik supabı olan 24 saatlik bir grevle sınırlı tutmuştur. Bu süre zarfında burjuva Çin devletiyle bağlantılı olan en önemli sendikal teşkilatın bürokrasisi (Hong Kong sendikaları federasyonu) yerel polisin üniversite ve lise öğrencilerine yaptığı zulme arka çıkmıştır.

Netice olarak projeden vazgeçilmiştir ve durum eskisi gibi kalmıştır. Mart 2007 tarihinde seçim kolejince (1194 seçmen arasından 777 oy ile) kıdemli bir yetkili olan Carrie Lam, Pekin’in onayıyla “özel idari bölgenin” başkanı seçilmiştir.

Kitleler Hong Kong otoritelerine ve Çin Komünist Partisi’ne karşı gelmektedirler

Çin gizli servisleri militanları, kitap yayıncılarını, avukatları ve hâttâ Şi tarafından hedef gösterilen patronları kaçırmaktan çekinmemektedirler. Ancak bu despotik rejime kâfi gelmemektedir. Şubat 2019 tarihinde, yerel hükumet adli iadelere müsaade etmek istemiştir. Hong Kong’luların çoğunluğu, bunda Pekin için gerek geçmiş, gerek güncel muhalifleri kıtada yargılama imkânı görmüşlerdir. 31 mart tarihinde ilk gösteri 10000 kişiyi toplamıştır, 28 nisan tarihinde ise 100000 gösterici toplanmıştır. Her defada Lam değişiklik önergeleriyle değiştirilmiş kanun projesini muhafaza etmiş ve parlamenter organ (Yasama konseyi) tarafından yazdan önce kabul edileceğini teyit etmiştir.

9 haziran pazar günü, bir milyon kişinin iştirâk ettiği bir gösteri metropolü katetmiş ve Yasama Konseyi’nin önünde toplanmıştır. Göstericiler, 12 haziran tarihinde ikinci görüşmeden sonra kabul edilecek olan kanun tasarısının iptal edilmesini talep etmekteydiler. 9 haziran akşamı, polis gençlere müdahale etmiştir. 12 haziran sabahı, yeni bir kitlesel topluluk Yasama Konseyi’nin önünde toplanmıştır, polis ise plastik mermi kullanmış ve bazıları Parlamento’ya girmeye çalışan göstericilerden birçoğunu yaralamıştır. Bu ilk başarıdan cesaretlenen ve kazaen bir inşaat iskelesinden düşüp ölen bir göstericiden etkilenen göstericiler 16 haziran tarihinde 2 milyon kişiye ulaşmışlardır. 15 haziran tarihinde kanun tasarısının askıya alınmasına rağmen göstericilerin cesareti kırılmamıştır. 1 temmuz tarihinde yani Hong Kong’un Çin’e iadesini anma tatil gününde yeni bir kitlesel gösteri olmuş ve 500000 kişiyi toplamıştır. Kararlı bir kanat Yasama Konseyi’ne doğru gitmiş, binaya girmiş, Halk Cumhuriyeti sembollerine saldırmış ve… sömürgeci devrin bayrağını dalgalandırmıştır.

Ortamı yatıştırmak için Lam, kanun tasarısının askıya alındığını açıklamıştır. Bu olaydan sonra gösteriler devam etmiş ve akşamları toplanmalar ile her hafta sonu gösterilerle yarımadanın günlük hayatını belirler bir hâl almıştır.

Göstericiler artık kanun tasarısının iptaline ilaveten yürütmenin başkanının istifasını, polis şiddeti hakkında bağımsız bir soruşturma açılmasını, isyanla suçlanan (ve 10 sene hapis tehdidi altında bulunan) kişiler ile tutuklanan göstericiler hakkındaki yasal işlemlerin durdurulmasını ve genel oylamayla yapılacak seçimler talep etmektedirler. “ Hür Hong Kong, ihtilal zamanı” sloganı her gösteride dile getirilmektedir.

Ancak, bu meşru taleplerden öte, onları tüm Çin’in emekçileri ile gençliğinin geçmiş ve güncel mücadeleleriyle ilişkilendirecek bir siyasî perspektifin eksikliği hissedilmektedir. Hakikaten halk için demokratik hürriyetler, emperyalist Çin burjuvazisinin tek parti rejimine tamamen karşı bir olgu teşkil etmektedir.

Lam baskı uygulamakta, Pekin ise tehditlerde bulunmaktadır

21 temmuz tarihinde polisin müdahalesi olmadan (Çin ihtilalinden evvel de Çin burjuvazisinin ve Kuomintang’ın yardımcılığı rolüne soyunuş olan) triadlara bağlı mafya adamları metroda evlerine dönen göstericilere saldırıda bulunmuşlardır. Bu olay yerel hükumet ile merkezi iktidara karşı isyan duygusunu körüklemiştir. Bir polis karakolu kısa bir süre için kuşatılmış, bambulardan yapılmış barikatlar kent merkezinde kurulmuş, polislere tuğlalar ve molotof kokteylleri atılmıştır. Buna ilaveten Çin bayrakları limana atılmıştır. Çin hükumeti göstericileri “Batı tarafından manipüle edilen bir avuç isyancı” olarak göstermeye ve milliyetçi duyguları körüklemeye çalışmıştır. Ayrıca tehditte de bulunmuştur: Çin Komünist Partisi’nin elinde bulunan televizyon 12000 çevik kuvvet polisinin helikopterlerle Guangdong ilinde tatbikatlarını ve Hong Kong’a doğru yol alan askerî konvoyları göstermiştir. Bu tehditlere aldırmayan birçok Hong Konglu, ağustos başında “Hür Hong Kong” sloganlarıyla gösterilerde bulunmuşlardır. Emekçilerin mücadeleye katılabilecek olmaları aşikârdır.

Esas şaşırtıcı gelişme, 3 ağustos akşamı orada da polisle cebelleşen göstericilerin bulunduğu daha kuzeyde bir halk mahallesi olan Vong Tai Sin’den geldi. Gece yarısından biraz sonra polis gözaltına almalar yapmak isterken mahallenin yüzden fazla sakini göstericilere destek olmak için sokağa çıkmış ve polisi geri çekilmeye zorlamışladır. (Le Monde, 3 ağustos)

4 ağustos tarihinde Lam, “hükumetin kanunu ve düzeni muhafaza etmek için sert olacağı” taahhüdünde bulunmuştur.

5 ağustos genel grevi

5 ağustos tarihinde hareketin yöneticileri genel grev çağrısında bulunmuşlardır. Bir sendika maaşlı çalışanların gençliğe katılmalarına mani olmak için elinden gelen her şeyi yapmış, bir diğeri ise 24 saatlik bir etkinlik günü ile sınırlı bir çağrıda bulunmuştur.

160000 mensubu bulunan ve demokrasi yanlısı bir işçi teşkilatı olan Hong Kong sendikaları konfederasyonu pazartesi grev çağrısında bulunmuş, Pekin yanlısı bir teşkilat olan Hong Kong sendikaları federasyonu ise emekçileri, bilhassa da ulaşım emekçilerini kenti felç etmemek için normal bir şekilde çalışmaya çağırmıştır. (New York Times, 5 ağustos 2019)

İş bırakmalar kent içi ulaşımı, idareyi, hava limanını, bankaları… etkilemiştir. İlk defa Hong Kong bu denli önemli bir grevi yaşamıştır. Maaşlı çalışanlar gösterilere katılmışlardır. Triadların adamları yeniden göstericilere saldırmaya çalışmışlar, ancak bu kez sopaları bulunan göstericiler onları püskürtmüşlerdir. Polis aşırı derecede plastik mermi ile biber gazı kullanmış ve 100’den fazla kişiyi gözaltına almıştır, ki bu iki ay boyunca toplam 420 kişiye tekabül etmektedir.

Pekin’de Hong Kong ve Macao işleri temsilcisi şu açıklamada bulunmuştur:

Çin kanunu ihlal edenlere karşı zayıf olmayacaktır. Merkezi hükumetin güçlü kararlılığını ve muazzam gücünü asla küçümsemeyin… Ateşle oynayanlar yanarak ölürler. (Yang Guang, 6 ağustos)

Buna paralel olarak yarımadanın liberal burjuva partileri ile Hristiyan rahipleri hareketi frenlemekte ve Lam üzerinde baskı kurmakla kısıtlı kalmasını sağlamaya çalışmaktadırlar.

Başkaldırının sembolü hâline gelmiş elbiseleri yani siyah bir tişört ve sarı bir inşaat kaskı ile maske giymiş iki genç adamla bir geç kadın bu basın toplantısını düzenlemişlerdir, ki ilk defa bu denli “resmi” bir basın toplantısı yapılmıştır. “Hükumeti iktidarı halka devretmeye ve Hong Kong vatandaşlarının taleplerini karşılamaya çağırıyoruz” demişlerdir, ve hiçbir hareket veya siyasî parti adına konuşmadıklarının altını çizmişlerdir. (AFP, 6 ağustos)

Emekçiler hareketin başını çekmelidirler

Aslında işçiler 2014 senesinde olduğundan çok daha fazla varlıklarını hissettirmektedirler. Mücadelenin muzaffer olması için işçi sınıfı hareketin başına geçmeli ve kıtanın işçi sınıfıyla birleşmelidir. Hareket, sömürgeci baskı devrinin nostaljik ayrılışçı tuzağına düşmemek için sloganlarını sosyal talepleri ve Çin’in tümünü içerecek şekilde genişletmelidir.

Şi Cinping hükumetinin en korktuğu şey de budur ve bu yüzden Hong Kong ile Çin’in kalanının halkları arasındaki bölünmeyi ve Amerika Birleşik Devletleri’nin rakip emperyalizme karşı ticaret savaşı başlattığı zamanda ecnebi manipülasyon korkusunu derinleştirmeye çalışmaktadır. Ancak Trump göstericilere barışçıl kalma çağrısı yapmaktadır.

Mücadeleyi yönetecek devrimci işçi partisini kurmak için sınıf mücadelesi ile Marksist çekirdekler birleşmeli ve tüm Çin ölçeğinde iktidar meselesini gündeme getirmeli ve Japonya, Kore gibi ülkelerin emekçilerine ellerini uzatmalıdırlar.

• Adli iade kanununu geri çekilene dek genel grev!
• Tüm siyasî mahpuslara hürriyet! Göstericiler hakkında hiçbir yasal işlem yapılmasın!
• Kolluk kuvvetleri lağvedilsin! Gösteriler ile grevlerin kendini müdafaa etmesi için işçi güvenlik güçleri kurulsun! Mahallelerde ve şirketlerde etkinlik ve grev komiteleri kurulsun! Delegeler seçilsin ve bu komiteler merkezi mücadele komitesinde merkezileştirilsin!
• Tüm Çin’de demokratik hürriyetler tedarik edilsin! Sendika ve işçi partileri kurma hakkı tanınsın! Grev ve gösteri hakları tanınsın! Millî azınlıklar için kendi geleceklerini kendileri belirleme hakkı tanınsın!
• Maaşlar arttırılsın ve mesai süresi azaltılsın, kapitalist gruplar kamulaştırılsın! Herkes için insanca barınma imkânı yaratılsın!
• Kahrolsun Şi Cinping hükumeti ve onun kuklası Carrie Lam! “Seçim koleji” lağvedilsin ve “yürütme başkanı” koltuğu kaldırılsın! Milletvekilleri görevden alınabilsin, maaşları emekçilerin maaşları düzeyinde olsun!
• Hong Kong ve Pekin’de emekçi hükumeti! Sosyalist Asya Birleşik Devletleri kurulsun!

CoReP / Almanya, Avusturya, Fransa, Kanada, Türkiye

7 Ağustos 2019